نقطه ریزش

Pour Point

حجم مورد نیاز: 150 میلی لیتر

استاندارد ملی: INSO 201

استاندارد بین المللی: ASTM D97

زمان تقریبی انجام آزمون: یک روز کاری

1-نقطه ریزش چیست؟

نقطه ریزش یک نمونه نفتی نشان­دهنده پایین ترین دمایی است که نمونه می­تواند برای کاربردهای مشخص، کارایی داشته باشد. هرگاه نمونه نفتی بدون تکان دادن سرد گردد به درجه حرارتی می­رسیم که در آن میکروکریستالها شروع به تشکیل شدن کرده که خود باعث ایجاد کدورتی در نمونه می شود، که به آن نقطه ابری گفته می­شود. با ادامه عمل سرد کردن به درجه حرارتی می­رسیم که در آن اگر لوله آزمایش را به حالت افقی قرار دهیم، نمونه دیگر در آن جابه­جا نشده و نمی­ریزد که به این نقطه، نقطه ریزش گفته می­شود. حال اگر لوله آزمایش را به ملایمت گرم نماییم لحظه­ای می­رسد که نمونه در لوله سیالیت خود را باز می­یابد، درجه حرارت مربوط به این تغییر حالت را نقطه جاری شدن گویند. درجه حرارت نقطه جاری شدن اغلب چند درجه بالاتر از درجه حرارت نقطه ریزش نمونه می­باشد. دانستن این نقطه به شناسایی نسبت درصد پارافین­ها در روغن یا نسبت درصد هیدروکربن­های با نقطه انجامد بالا(بویژه هنگام پمپاژ در زمستان) کمک می­نماید.

2-تجهیزات:

2-1-جار شیشه ای ،بشکل استوانه و از جنس شیشه شفاف و ته صاف به ابعاد مشخص شده در روش آزمایش

2-2-دما سنج با محدوده ی اندازه گیری زیر:

شماره حرارت سنج                            محدوده درجه حرارت                       حرارت سنج

ASTM           IP

1C             5C                     درجه سانتی گراد50+ تا38 -                   نقطه ریزش بالا

2C             6C                      درجه سانتی گراد20+ تا80 -                    نقطه ریزش پایین

2-3-چوب پنبه جهت نگهداری حرارت سنج در ظرف نمونه، دیسک چوب پنبه ای، گسکت

2-4-حمام های نقطه ریزش با درجه حرارت های 27 ، 0 ، 18- ، 33- ، 51- ، 69-  درجه سانتی گراد

3-مواد مصرفی:

متانول جهت استفاده در حمام های مذکور.

4- نحوه تنظیم اولیه و کنترل های لازم:

   ظرف را تا خط نشان از فراورده مورنظر پرکنید. در ظرف را بوسیله چوب پنبه که دماسنج در سوراخ قرار گرفته ببندید. موقعیت چوب پنبه و دماسنج باید به گونه­ای تنظیم شود که حباب دماسنج دقیقا زیر سطح نمونه باشد.

5- نکات ایمنی:

به هنگام کار با دستگاه رعایت کلیه قوانین ایمنی لازم می‌باشد

6-شرح انجام کار:

6-1-آماده سازی نمونه: نمونه هایی که به اندازه کافی روان نیستند آنها را در حمام آب گرم حرارت داده تا به اندازه کافی روان گردند.

6-2-انجام آزمون:

6-2-1- نمونه را داخل ظرف آزمون تا محل خط نشانه بريزيد. در صورت لزوم نمونه را در داخل حمام آب گرم قرار دهيد تا سياليت لازم را جهت ريختن در ظرف آزمون بدست آورد.

6-2-2- دهانه ظرف آزمون را با چوب پنبه اي كه داخل آن دماسنج است ببنديد.

نکته: موقعيت چوب پنبه و دماسنج را طوري تنظيم كنيد كه چوب پنبه محكم در جاي خود قرار گيرد و دماسنج و ظرف آزمون هم محور شود و حباب دماسنج تا حدي در روغن فرو رود كه ابتداي لوله موئين آن  3ميلي متر پائين تر از سطح روغن قرار گيرد.

6-2-3- روغنهايي كه نقطه ريزش بالاتر از 33- درجه سلسيوس دارند: روغن را بدون همزن در حمام حداقل  48 درجه سلسيوس، تا دماي  12 درجه سلسيوس بالاتر از نقطه ريزش احتمالي مورد انتظار گرم نماييد.

6-2-4- ظرف آزمون را به حمام آب  24 درجه سلسيوس منتقل كنيد و مشاهدات خود را جهت تعيين نقطه ريزش بررسي كنيد.

6-2-5- روغن هائي كه نقطه ريزش 33- درجه سلسيوس و كمتر دارند: روغن را بدون همزدن تا  45 درجه سلسيوس در حمامي با حرارت  48 درجه سلسيوس گرم كنيد و سپس در حمام  6 درجه سلسيوس قرار دهيد تا دماي نمونه به 15 درجه سلسيوس برسد.

6-2-6- نقطه ريزش بصورت اعداد صحيح مثبت يا منفي كه مضربي از  3درجه سلسيوس است. ظرف آزمون را به اندازه كافي كج كنيد تا روغن داخل ظرف آزمون حركت كند. تمام عمليات برداشتن، پاك كردن و قرار دادن مجدد بايد كمتر از   3 ثانيه انجام گيرد.

6-2-7-هنگامي كه دماي روغن به  27 درجه سلسيوس رسيد، اگر جاري شدن روغن متوقف نشد، ظرف آزمون را به حمام ديگري كه دما را پايين تر مي آورد، منتقل كنيد.

6-2-8-برنامه دمايي انتقال نمونه روغن به حمام موردنظر به قرار ذيل است:

الف - زماني كه دماي روغن به  27+ درجه سلسيوس رسيد، آن را به حمام صفر درجه سلسيوس منتقل نماييد.

ب - زماني كه دماي روغن به  8+ درجه سلسيوس رسيدن، آن را به حمام 18- درجه سلسيوس منتقل نماييد

ج - زماني كه دماي روغن به 6- درجه سلسيوس رسيد، آن را به حمام 33- درجه سلسيوس منتقل نماييد.

د - زماني كه دماي روغن به 24- درجه سلسيوس رسيد، آن را به حمام 51- درجه سلسيوس منتقل نماييد.

ه - زماني كه دماي روغن به 42- درجه سلسيوس رسيد، آن را به حمام 69- درجه سلسيوس منتقل نماييد.

6-2-9- به محض اينكه با كج كردن ظرف آزمون روغن جاري نشد، ظرف را به مدت  5 ثانيه بوسيله يك زمان سنج دقيق در موقعيت افقي نگهداريد و بادقت آن را مشاهده كنيد. در صورت مشاهده هرگونه حركتي در روغن فورا ظرف آزمون را در محفظه قرار دهيد و آزمون جاري شدن روغن را براي دماهاي  بعدي تكرار كنيد.

7-محاسبات:

به درجه حرارت یادداشت شده در قسمت بالا 3درجه اضافه نموده و بعنوان نقطه ریزش نمونه مورد آزمایش گزارش نمایید.

 8-مستندات و مراجع مرتبط:

استاندارد ملی INSO 201

استاندارد بین المللی ASTM D97

استاندارد ملی نقطه ریزش

استاندارد بین المللی نقطه ریزش